Απολινέρ, Γκιγιόμ

(Gillaume Apollinaire,Ρώμη 1880 – Παρίσι 1918). Φιλολογικό ψευδώνυμο του Γάλλου ποιητή και πεζογράφου Βίλχελμ Απολινάρις ντε Κοστροβίτσκι (Wilhelm Apollinaris de Kostrowitsky). Νόθος γιος ενός Ιταλού αξιωματικού και μιας νεαρής Πολωνέζας, σπούδασε στη νότια Γαλλία και εγκαταστάθηκε στο Παρίσι (1889), έπειτα από περιπλανήσεις τριών χρόνων στη Ρηνανία, στη Βοημία και στην Ολλανδία. Έκανε τακτικά παρέα με τον Πικάσο, τον Ματίς, τον Ντερέν, τον Αλφρέντ Ζαρί, τον Μαξ Ζακόμπ και τη ζωγράφο Μαρί Λορανσέν (με την οποία είχε συνδεθεί έως το 1912). Συμμετείχε στις συζητήσεις του Μπατό-Λαβουάρ γύρω από τον κυβισμό που τότε γεννιόταν και του οποίου υπήρξε ένας από τους κυριότερους εμπνευστές· τα κριτικά κείμενα της περιόδου αυτής συμπεριλαμβάνονται στο βιβλίο του Οι κυβιστές ζωγράφοι (1913). Την ίδια χρονιά, το μανιφέστο του Η φουτουριστική αντιπαράδοση, γραμμένο για τον Μαρινέτι και δημοσιευμένο στο Μιλάνο, που υπερασπίζεται την πρωτοπορία στη ζωγραφική, γνώρισε επιτυχία και ταυτόχρονα προκάλεσε θόρυβο. Ο ίδιος δοκίμασε να δημιουργήσει μέσα στα έργα του νέες εκφραστικές μορφές. Κατά το παράδειγμα του Μαλαρμέ, κατάργησε τη στίξη, γιατί κατά την άποψή του αρκούσε ο ρυθμός για να σημειώνονται οι παύσεις. Δημοσίευσε επίσης στίχους που η τυπογραφική τους διάταξη φέρνει στον νου κάποιο ξεχωριστό σχέδιο. Χωρίς να εγκαταλείψει την ομοιοκαταληξία, την αντικατέστησε με απλές συνηχήσεις, χρησιμοποίησε όμως τον κανονικό ρυθμό και συνέθεσε σονέτα και μπαλάντες με την πιο παραδοσιακή μορφή. Το 1903 εξέδωσε το περιοδικό Το συμπόσιο του Αισώπου (Le festin d’ Esope)όπου δημοσίευσε ένα δοκίμιο για τον Πικάσο και άλλα άρθρα για τον Ματίς, τον Μπρακ κ.ά. Το 1914 κατατάχθηκε εθελοντικά στον γαλλικό στρατό, έπειτα από τη συνάντησή του με μία γυναίκα που εμφανίζεται στα ποιήματά του με το όνομα Λου· σε αυτήν έστελνε από το μέτωπο μία σειρά από γράμματα με στίχους γεμάτους ένταση, που δημοσιεύτηκαν μετά τον θάνατό του. Στην ίδια εποχή ανήκουν και οι επιστολές του προς τη μνηστή του Μαγδαληνή και τα γράμματά του, σε στίχους και αυτά, προς μία άλλη γυναίκα με την οποία αλληλογραφούσε όταν βρισκόταν στο μέτωπο. Το 1916 τραυματίστηκε και ύστερα από μία εγχείρηση στο κρανίο ξαναγύρισε στο Παρίσι όπου δημοσίευσε μία συλλογή διηγημάτων με τίτλο Δολοφονημένοι ποιητές (1916). Λίγα χρόνια πριν είχε δημοσιεύσει την ποιητική του συλλογή Αλκοόλ (1913), έργο κεφαλαιώδες στην ιστορία της γαλλικής ποίησης. Ακολούθησαν και άλλες συλλογές. Οι δηλώσεις του για το μέλλον του κινηματογράφου, το μανιφέστο του Το νέο πνεύμα και οι ποιητές,το πρωτοποριακό θεατρικό του έργο Οι μαστοί του Τειρεσία (1917), που ο ίδιος το χαρακτήρισε υπέρ-νατουραλιστικό, έκαναν τον Α. να αποκτήσει μεγάλη αίγλη στους κύκλους των πιο πρωτοποριακών λογοτεχνών και καλλιτεχνών. Το τελευταίο του έργο, Η όμορφη κοκκινομάλλα,είναι εμπνευσμένο από τη Ζακλίν Κολμπ, την οποία παντρεύτηκε έξι μήνες πριν πεθάνει. Το ποιητικό έργο του Α. είναι γεμάτο επινοητικότητα, βαθιά μελαγχολία και λεπτή ευαισθησία, ενώ χαρακτηρίζεται από σπάνια μουσικότητα. Η ποίησή του εξαρθρώνει την πραγματικότητα, θρυμματίζει τον κόσμο των συνηθισμένων παραστάσεων για να δώσει στις εικόνες ένα χρώμα, μία λάμψη ασυνήθιστη, μία πραγματική υπόσταση άγνωστη μέχρι τότε. Οι εικόνες του τον τοποθετούν στην τάση που ονομάστηκε λογοτεχνικός κυβισμός και η οποία αποτέλεσε προμήνυμα του υπερρεαλισμού. Έργα του μελοποίησε ο Χόνεκερ (έξι ποιήματα από τα Αλκοόλ), o Φρανσίς Πουλένκ (Οι μαστοί του Τειρεσία),ο Ζαν Ριβιέ κ.ά. και εικονογράφησαν ο Ντερέν και ο Ντιφού. Ο Γάλλος ποιητής Γκιγιόμ Απολινέρ και η «Μούσα» του, όπως τους είδε το καλλιτεχνικό δαιμόνιο του τελωνοφύλακα Ρουσό, που υπήρξε ένας από τους Παριζιάνους φίλους του ποιητή (Kunstmuseum, Βασιλεία). Μια σελίδα από τα «Calligrammes» (1918), ποιητική συλλογή του Γκιγιόμ Απολινέρ στην οποία οι λέξεις έχουν τέτοια διάταξη ώστε να σχηματίζουν σχέδια που αντιστοιχούν στο περιεχόμενο.